WSPÓLNA DROGA
List pasterski Metropolity Lubelskiego zapowiadający III Synod Archidiecezji Lubelskiej
Umiłowani w Chrystusie Panu Siostry i Bracia!
Wysłuchaliśmy przed chwilą przypowieści o synu marnotrawnym, będącej właściwie przypowieścią o miłosiernym ojcu. Nazywamy tę przypowieść „pieśnią nad pieśniami” Bożego miłosierdzia względem człowieka. Słuchamy jej ze wzruszeniem, bo odnajdujemy w niej swój własny los albo historię naszych bliskich. Dla tylu już ludzi stawała się ona drogowskazem na poplątanych ścieżkach życia, wskazując na dom Ojca, ciągle dla nas otwarty.
Ojciec niebieski nie zmusza człowieka do niczego wbrew jego woli. Szanuje wolność stworzenia. Jak mówi mądrość ludowa, „przymuszony pacierz nie jest Mu miły”. Dobre uczynki spełniane pod przymusem nie mają wartości moralnej. Ojciec z przypowieści pozwala odejść synowi z rodzinnego domu, ale nie usuwa go ze swego kochającego serca. Miłosierdzie ojca idzie za synem i dosięga go na dnie ludzkiej nędzy i upodlenia. Miłość ojca dostrzega wracającego już z oddali i śpieszy mu na spotkanie. Przyjmuje w ojcowskie ramiona bez słowa wyrzutu. Wręcza pierścień i świąteczną szatę na znak przebaczenia i wspólnoty. A do tych, których ciasne serca nie mogą pojąć głębi Bożego miłosierdzia, mówi: „Trzeba weselić się i cieszyć z tego, że ten brat twój był umarły, a znów ożył; zaginął, a odnalazł się” (Łk 15,32).
Radość wspólnej drogi
Czwarta niedziela Wielkiego Postu zwana jest niedzielą radości. W samym środku czasu pokuty Kościół wzywa nas do radości słowami antyfony na wejście dzisiejszej Mszy Świętej: „Raduj się Jerozolimo (…) Cieszcie się wy, którzy byliście smutni, weselcie się i nasycajcie u źródła waszej pociechy” (Iz 66,10-11). Radość Wielkiego Postu płynie z odnalezionego zbawienia, z powrotu do ojcowskiego domu, z uporządkowania chaosu własnego życia, a przede wszystkim z bliskich już Świąt Wielkanocnych.
Radość, o której mówi Pismo Święte, nie jest bynajmniej równoznaczna z powierzchowną wesołością czy dobrym humorem. Radość chrześcijańska to głęboka harmonia ducha i szczęście płynące z bliskości Boga wypełniającego nasze serca poprzez wiarę, połączona z nadzieją na spotkanie z Nim w wieczności. Radość jest jednym z owoców Ducha Świętego, wymienionych przez św. Pawła tuż obok miłości i pokoju. Bowiem radość tworzy wspólnotę miłości i jest spoiwem dla budowania pokoju.
Radujemy się z trwających od pięciu lat rekolekcji ewangelizacyjnych połączonych z peregrynacją relikwii Krzyża Świętego. To Boże dzieło objęło już znakomitą część parafii naszej Archidiecezji, przynosząc błogosławione duchowe owoce. Za rok misje ewangelizacyjne dobiegną końca, a omodlony przez setki tysięcy diecezjan Krzyż znajdzie miejsce w jednym z lubelskich kościołów. Nie możemy zaprzepaścić owoców tego dzieła, winniśmy je w dynamiczny sposób kontynuować.
Duch Święty zachęca nas – słowami Ojca Świętego Franciszka wygłoszonymi w Krakowie do młodych – abyśmy nie pomylili szczęścia z konsumpcją. Wzywa nas, abyśmy wyruszyli w drogę i stali się głosicielami Ewangelii, abyśmy opuścili wygodne kanapy i ubrali buty wędrowców i pielgrzymów. „Mamy odkrywać nowe horyzonty, nadające się do zarażania radością, która rodzi się z miłości Boga, radością, którą rodzi w ludzkim sercu każdy gest miłosierdzia.”
Chcemy w tę drogę wyruszyć wspólnie, już nie jako poszczególne parafie, ale jako cała Archidiecezja, jako Kościół lokalny, żyjący Ewangelią na naszej ziemi, nad Wisłą i Bugiem, nad Bystrzycą i Wieprzem. Wspólna droga nazywa się w oryginalnym języku Ewangelii, czyli po grecku, syn-hodos. Stąd wzięła się nazwa synodu, czyli zgromadzenia Ludu Bożego: biskupów, kapłanów i wiernych, celem słuchania tego, co mówi Boży Duch do Kościoła i szukania odpowiedzi na trudne wyzwania współczesności.
Znaczenie synodu diecezjalnego
Tradycja synodalna zakorzeniona jest w Kościele już od pierwszych wieków. W Dziejach Apostolskich czytamy, że Apostołowie zebrali się w Jerozolimie, aby rozstrzygnąć ważny spór dotyczący przyjmowania pogan do wspólnoty Kościoła. Decyzje, jakie podjęto na tym zgromadzeniu, miały charakter epokowy, zadecydowały o dynamicznym rozwoju chrześcijaństwa i o jego ekspansji na cały znany wówczas świat.
Znaczenie synodu diecezjalnego od strony prawnej i duszpasterskiej zostało potwierdzone na Soborze Watykańskim II. Ojcowie soborowi rozumieli synod nie tylko jako zgromadzenie kształtujące lokalne prawo Kościoła, ale przede wszystkim jako skuteczne narzędzie odnowy duszpasterskiej. Synod ma za zadanie pogłębiać życie religijne, pobudzać działania duszpasterskie oraz promować świętość kapłanów i świeckich. Soborowa nauka o Kościele jako Ludzie Bożym pozwoliła odczytać synod jako wspólną drogę, ponieważ posługa biskupa nie może być wypełniana w sposób odizolowany, lecz w duchu wspólnoty, w łączności z całym Ludem Bożym.
Zadaniem zgromadzeń synodalnych jest promowanie komunikacji i wymiany opinii pomiędzy reprezentantami różnych środowisk diecezjalnych. Ta wymiana winna służyć wspieraniu wychowania katolickiego, formacji w wierze i kształtowaniu sumień. Uczestnictwo w procesie synodalnym ma pogłębiać świadomość przynależności do Kościoła i odpowiedzialność za jego misję ewangelizacyjną. Winno wzmacniać jedność między biskupem i prezbiterium oraz między kapłanami i wiernymi świeckimi. Spotkania synodalne i obrady stwarzają okazję do pogłębionej analizy potrzeb i celów duszpasterskich, do korekty, jeśli trzeba, błędów dotyczących wiary i obyczajów czy sprawowania liturgii.
Synod diecezjalny może być zwołany, jeżeli zaistnieją ku temu okoliczności. Ocenia je biskup diecezjalny po wysłuchaniu Rady Kapłańskiej. Nie muszą to być problemy wielkiej wagi, wymagające korekty czy usprawnienia. Także długi okres czasowy od poprzedniego synodu jest wystarczającym powodem do zwołania nowego. Synod diecezjalny należy rozumieć jako szansę na pogłębioną diagnozę rzeczywistej sytuacji w diecezji, jako miejsce przygotowania programu duszpasterskiego oraz pomoc w odnowie życia chrześcijańskiego. Współczesne synody, jak podkreślał św. Jan Paweł II, same w sobie są także nową ewangelizacją: „Wyrastają z soborowej wizji Kościoła, otwierają szeroką przestrzeń dla uczestnictwa świeckich, proklamują i inaugurują ich specyficzną odpowiedzialność w Kościele. Są wyrazem siły, jaką Chrystus obdarzył cały Lud Boży, dając mu uczestnictwo w swej mesjańskiej misji: prorockiej, kapłańskiej i królewskiej” (Tertio Millennio Adveniente).
Dom i szkoła komunii
Pierwszy Synod Diecezji Lubelskiej został zwołany przez biskupa Mariana Leona Fulmana w roku 1928. Wcześniej, w czasach zaboru rosyjskiego, przeprowadzenie synodu nie było możliwe. Celem pierwszego synodu, który odbył się w dniach 25-27 września 1928 roku, było uporządkowanie prawa diecezjalnego w oparciu o opublikowany wcześniej Kodeks Prawa Kanonicznego. Przygotowane uprzednio projekty statutów synodalnych zostały odczytane i przedyskutowane na trzech sesjach publicznych w katedrze i podczas czterech zebrań ogólnych w seminarium duchownym. Statuty synodalne, podpisane przez biskupa Fulmana i opublikowane, zaczęły obowiązywać od dnia 31 marca 1929 roku. Dziś mija od tamtego momentu dokładnie 90 lat.
Liczne synody diecezjalne zwoływane w Polsce w ostatnich dziesięcioleciach trwają znacznie dużej, przeważnie kilka lat. Wzorując się na synodzie krakowskim, przeprowadzonym przez Kardynała Karola Wojtyłę, mają charakter duszpasterski i angażują przedstawicieli wszystkich parafii i wszystkich nurtów życia kościelnego. Chodzi o wspólnotową refleksję, która owocuje konkretnymi wnioskami duszpasterskimi i działaniami. Stanowione na synodzie prawo diecezjalne służy skuteczności misji ewangelizacyjnej Kościoła. Powołani są do niej – co przypomina nieustannie papież Franciszek – wszyscy wierni. Wezwani do szkoły Chrystusa mają się stawać uczniami-misjonarzami zatroskanymi o to, aby Ewangelia docierała na peryferie geograficzne i egzystencjalne świata. Jezus pragnie ewangelizatorów głoszących Dobrą Nowinę nie tylko słowem, ale przede wszystkim życiem przemienionym obecnością Bożą.
Głęboki wymiar duszpasterski posiadał II Synod Diecezji Lubelskiej, zwołany przez biskupa Bolesława Pylaka i przeprowadzony w latach 1977-1985. Przedmiotem obrad było osiem szerokich zagadnień z życia lokalnego Kościoła: przepowiadanie słowa Bożego, posługa katechetyczna, życie liturgiczne, kapłani diecezjalni, posługa instytutów zakonnych, apostolat świeckich, struktury duszpasterskie i działalność pastoralna. Dokumenty tego synodu obowiązują nadal i wiele z nich nie straciło swej aktualności. Niemniej jednak, od zakończenia tamtego synodu upłynęło już 34 lata, w czasie których nastąpiły w naszej Ojczyźnie i na świecie gruntowne, wręcz rewolucyjne, przemiany polityczne, społeczne i kulturowe, mające wielki wpływ na sytuację, w jakiej Kościół powszechny i Kościoły lokalne pełnią swoją misję.
Umiłowani Diecezjanie!
Biorąc to wszystko pod uwagę, uwzględniając konsultację przeprowadzoną z Radą Kapłańską, Konferencją Księży Dziekanów oraz rozmowy i spotkania z wiernymi świeckimi podczas licznych wizyt duszpasterskich w Archidiecezji, postanowiłem zwołać III Synod Archidiecezji Lubelskiej. W imię Boże i w mocy Ducha Świętego rozpoczynamy więc wspólną drogę rocznego przygotowania do tego ważnego wydarzenia w życiu naszej Archidiecezji.
Pragniemy, aby nasz Kościół, będący cząstką Kościoła powszechnego, stawał się coraz bardziej domem i szkołą komunii. Takie zadanie postawił przed nami na początku tego tysiąclecia św. Jan Paweł II. Pisałem do Was o tym w pierwszym liście pasterskim na początku mojej posługi w Lublinie, siedem i pół roku temu. Komunia to wspólnota. W odróżnieniu od wielu ludzkich wspólnot, bazujących na wspólnych interesach, zainteresowaniach i celach, jest to wspólnota zakorzeniona w Bogu, który jest doskonałą jednością miłujących się Osób. Komunia Kościoła jest wspólnotą serc zakorzenionych w miłości Boga i solidarnych z człowiekiem. Chcemy być domem takiej wspólnoty, budować ją w rodzinie, parafii i Archidiecezji. Chcemy być jej szkołą dla rozdartego konfliktami świata i dla naszej podzielonej Ojczyzny.
Słowo „komunia” odnosimy zwykle do Eucharystii, do przyjmowania Ciała i Krwi Pańskiej. Eucharystia będzie centralnym spoiwem naszej refleksji synodalnej, ogarniającej całokształt życia religijnego i duszpasterskiego Archidiecezji. Wpiszemy się tym samym w program duszpasterski Kościoła w Polsce. Przewiduje on na lata 2019-2022 temat: „Eucharystia – Źródło, Szczyt i Misja Kościoła.” Kościół żyje i działa dzięki Eucharystii, ona jest źródłem jego świętości, z niej czerpie moc do powstawania z grzechów, w niej pulsuje źródło jego misyjnego i ewangelizacyjnego posłania.
Proszę wszystkich o gorącą modlitwę do Ducha Świętego, abyśmy się dobrze przygotowali do III Synodu Archidiecezji Lubelskiej, aby kapłani, osoby życia konsekrowanego i wierni świeccy włączyli się z zapałem w to dzieło, tak by przyniosło błogosławione owoce. Niech nam patronuje św. Jan Paweł II, tak bardzo związany z Lublinem, z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim i z naszą Archidiecezją. Niech jeszcze raz zawoła nad nami, jak to uczynił czterdzieści lat temu: „Niech zstąpi Duch Twój – i odnowi oblicze ziemi!” Niech odnowi oblicze Archidiecezji Lubelskiej!
Na dobre przeżywanie Wielkiego Postu, na radość Świąt Wielkanocnych i na dobre przygotowanie się do III Synodu Archidiecezji Lubelskiej, z serca wszystkim błogosławię
Wasz biskup Stanisław
Lublin, Zwiastowanie Pańskie, 25 marca 2019 r.
List należy odczytać we wszystkich kościołach i kaplicach w niedzielę, 31 marca 2019 roku
